Digiborden in het basisonderwijs

Eind vorig jaar is een onderzoek naar het gebruik van digiborden in het basisonderwijs afgerond door mijn collega Gerard Gervedink Nijhuis en mijzelf met een rapport en op 6 februari heb ik tijdens een conferentie van Kennisnet een presentatie gegeven van de hoofdlijnen van dat rapport.
Het was een interessant onderzoek om een aantal redenen:

• Op 14 scholen in Twente werd een digibord opgehangen in een van de klassen (of in een centrale onderwijsruimte). Zonder uitgebreide training zijn de leerkrachten ermee aan de slag gegaan via de strategie van "warme overdracht": samen met een collega aan de slag gaan, met elkaar experimenteren en van elkaar leren. Geen knoppencursus, geen halve dag weg van school voor een training, maar gewoon zelf aan de slag. En dat werkt (zie het rapport)!
• We hebben op elke school observaties uit mogen voeren om te zien hoe het digibord in de klas gebruikt werd. Daar word je enthousiast van!! Enthousiaste leerkrachten en vooral ook enthousiaste leerlingen die op het puntje van hun stoel met de vinger zo hoog mogelijk de aandacht van de leerkracht proberen te krijgen om toch ook maar even met de pen op het digibord te mogen schrijven of klikken. En hoewel de interactiviteit aan het begin van het project nog minimaal was waren het gaandeweg het project steeds meer de leerlingen die iets met het bord deden. Het kan natuurlijk nog steeds interactiever (zie het rapport)!
• Uiteraard waren er obstakels bij het eerste gebruik van het digibord. Even wennen aan het bord zelf en aan de software en het ontbreken van beschikbaar (en vindbaar) digitaal materiaal dat aansluit bij de lesmethode waren de belangrijkste punten. Grote meerwaarde van het bord is het visuele, waardoor de lesstof aantrekkelijk en inzichtelijker wordt voor veel leerlingen. Grootste pluspunt wat bijna alle leerkrachten aangeven: je kan de wereld in de klas halen (voor meer plus- en minpunten zie het rapport)!
• Tijdens het project is een "Kijkwijzer" ontwikkeld. Deze Kijkwijzer heeft als doel om als leerkracht bij een andere leerkracht lessituaties waarin het digibord gebruikt wordt te observeren en aan de hand van een ingevulde Kijkwijzer een nagesprek te houden over de (on)mogelijkheden van het digibord in de praktijk. De Kijkwijzer had daardoor zowel een reflecterende als een sturende functie. De Kijkwijzer blijkt een heel nuttig en gewaardeerd instrument te zijn bij het nadenken over de mogelijkheden van het bord in de eigen situatie of over verbeterpunten in de geobserveerde situatie (zie het rapport).

Maar het meest interessante is natuurlijk het overweldigende succes van de digiborden. Als je de berichten mag geloven heeft bijna elke school tegenwoordig minimaal 1 digibord en vaak wel meer. Waarom heeft deze nieuwe tool zoveel succes? Waarom heeft het jaren geduurd voordat er iets met een computer gedaan kon worden en wordt het digibord blijkbaar zonder slag of stoot opgehangen en gebruikt? Persoonlijk denk ik dat het komt omdat het eigenlijk niets nieuws is... Het is gewoon een bord.. Een bord dat gewoon voor in de klas hangt.. En dat het toevallig makkelijk en snel mogelijk maakt om allerlei dingen op te doen zonder dat je daar weer extra spullen bij nodig hebt. Uit het uitgevoerde onderzoek blijkt dan ook dat leerkrachten het gevaar kunnen lopen om "gewoon" les te gaan geven met een digibord. Maar hoe erg is dat eigenlijk?